του Διονύση Περδίκη

Τι σημαίνει σε επίπεδο συγκεκριμένων κοινωνικών πρακτικών η υπερεκμετάλλευση της εργασίας, ως κυρίαρχη τάση (ή και πραγματικότητα πλέον;) στη θέση της αύξησης της σχετικής (ή και της απόλυτης) υπεραξίας, δηλ. ως ουσιαστικό στοιχείο του ιμπεριαλιστικού/κρατικομονοπωλιακού σταδίου του καπιταλισμού, και ιδιαίτερα της σύγχρονης, ύστερης και πιο ώριμης, φάση του της ιμπεριαλιστικής διεθνοποίησης της παραγωγής;

Πέρα από τα παρακάτω:

• επένδυση για τη μεταφορά της παραγωγής σε χώρες φτηνότερης εργασίας και περιουσιακών στοιχείων και χαμηλότερων (και λιγότερο κοστοβόρων) προτύπων προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, αντί για επένδυση σε τεχνολογίες περαιτέρω αύξησης της παραγωγικότητας (και άρα και της οργανικής σύνθεσης κεφαλαίου που περιορίζει το γενικό ποσοστό κέρδους…),
• της υποχώρησης/στασιμότητας ή και συνεχούς και συστηματικής υστέρησης της ανόδου των πραγματικών μισθών σε σχέση με την άνοδο της παραγωγικότητας στις ανεπτυγμένες ιμπεριαλιστικές χώρες,

εκφράζεται, πλέον, και ως υπογεννητικότητα στις χώρες αυτές (ανεπτυγμένες ιμπεριαλιστικές) και αντιστάθμιση της έλλειψης εργατικού δυναμικού με μετανάστες, σύμφωνα με τη μελέτη των Σάββα Ρομπόλη και Βασίλη Μπέτση στο slpress.gr.

Η μείωση του βιοτικού επιπέδου και στις ιμπεριαλιστικές χώρες, δηλ. η αύξηση της εκμετάλλευσης πέρα από τα εκάστοτε (εδώ και 5 δεκαετίες όμως…) όρια του ηθικού και ιστορικού στοιχείου, οδηγεί σε υπογεννητικότητα. Ο ανταγωνισμός του εγχώριου εργατικού δυναμικού, είτε με τη μεταφορά της παραγωγής στις αναπτυσσόμενες χώρες, είτε με την εισροή μεταναστών, συμβάλει στο να συνεχίζεται αμείωτη αυτή η τάση.

Από τη μια, η μετανάστευση αυτή συμβάλει στη διεθνοποίηση και της ίδιας της εργατικής τάξης, και με αυτήν την έννοια έχει έναν προοδευτικό ιστορικό ορίζοντα.

Από την άλλη, βιώνεται ως μια βίαιη διαδικασία

• και από τους μετανάστες (ή και πρόσφυγες) που:
  • αναγκάζονται από τη φτώχεια και τον πόλεμο να μετακινηθούν, συνήθως παράνομα, και με τρομερούς κινδύνους,
  • για να υποφέρουν χρόνια ή και δεκαετίες υπερεκμετάλλευσης στις ιμπεριαλιστικές χώρες όταν/αν καταφέρουν να φτάσουν σε αυτές,
• και από τους ντόπιους εργαζόμενους που δέχονται τον ανταγωνισμό των μεταναστών, τόσο για τα μεροκάματα, όσο και για τον έμμεσο, “κοινωνικό” μισθό, με τις πολιτισμικές διαφορές να επιδεινώνουν την αντιπαλότητα που δύναται να προκαλέσει ο ανταγωνισμός αυτός.

Ταυτόχρονα, δεν πρέπει να ξεχνάμε τις ευθύνες και των εργατολαϊκών στρωμάτων των ανεπτυγμένων χωρών για την ιμπεριαλιστική πολιτική των κυβερνήσεών τους, στον βαθμό που προσφέρουν την υποστήριξη, συναίνεση ή, έστω, ανοχή σε αυτήν.

Οφείλουμε, λοιπόν, να αντιληφθούμε τη σχέση υπερεκμετάλλευσης – υπογεννητικότητας – μετανάστευσης ως ουσιαστική σχέση του σύγχρονου ιμπεριαλιστικού σταδίου του καπιταλισμού, και ιδιαίτερα της διαλεκτικής «εθνικών» και ταξικών κοινωνικών σχέσεων, αν θέλουμε να εμποδίσουμε τη γενική κρίση (οικονομική, πολιτική κ.ο.κ.) να εκτραπεί για άλλη μια φορά προς τον φασισμό και τον πόλεμο (βλ. κι εδώ σχετικά με το θέμα αυτό)…

* Δανειστήκαμε την κεντρική εικόνα από σχετικό ρεπορτάζ του liberal.gr